Koronavirüs (Covid-19) Salgını Sebebiyle İş Sözleşmesinin Feshedilmesine İlişkin Değerlendirme
Çin Halk Cumhuriyeti’nde ortaya çıkan ve sonrasında Avrupa ve tüm Dünya’ya yayılan koronavirüs salgını sebebiyle ülkemiz de çalkantılı dönemlerden geçmektedir. Koronavirüs salgınının ekonomik, sosyal ve kültürel yanlarının yanı sıra hukuki boyutu da önem arz etmektedir. Ticari sözleşmeler, kişisel verilerin korunması, iş hukuku alanları başta olmak üzere bir çok hukuki alanda koronavirüs kaynaklı sorunlar gündeme gelmektedir.
Bu yazıda değerlendireceğimiz hususlar ise koronavirüs salgını sebebiyle işçilerin ve işverenlerin hangi hallerde iş sözleşmesini feshetme hakkını haiz olacağına ilişkindir.
1. İşçi Açısından İş Sözleşmesinin Haklı Nedenle Derhal Feshi
İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenle derhal fesih hakkı 4857 Sayılı İş Kanunu’nun (“İş Kanunu”) 24. maddesinde düzenlenmiştir.
1.1. İşveren veyahut İşçinin Çalışma Arkadaşının Koronavirüse Yakalanması Halinde Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkı
İş Kanunu’nun 24. maddesinin 1/b fıkrası uyarınca; “İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa” işçi iş sözleşmesini haklı nedenle derhal feshetme hakkını haizdir. Bu hüküm uyarınca, işçinin çalıştığı işyerinde doğrudan temas halinde olduğu işvereni veya yine doğrudan temas halinde olduğu çalışma arkadaşlarının koronavirüse yakalandığının tespit edilmesi halinde işçi, iş akdini haklı nedenle derhal feshederek kıdem tazminatı, yıllık ücretli izin alacağı, varsa eksik maaş alacağı vd. işçilik alacaklarını talep etme hakkına sahip olacaktır. Bu hak kullanılırken dikkat edilmesi gereken husus, işçinin hastalığa yakalanan kişiler ile sürekli temas halinde olup olmadığıdır. Eğer işçi bu kişilerle fiziksel temas kurmuyor ise ve herhangi bir bağlantısı yoksa, bu hükme dayanarak iş sözleşmesini fesih hakkı olmayacaktır.
1.2. İşçinin Zorlayıcı Sebebe Dayanarak İş Sözleşmesini Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkı
İş Kanunu’nun 24. maddesinin 3. Fıkrası uyarınca; “İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa” işçi iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilecektir.
Bu itibarla, koronavirüs salgını sebebiyle, işçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan uzun süreliğine iş durdurulursa işçi iş sözleşmesini derhal feshederek kıdem tazminatı, yıllık ücretli izin alacağı, varsa eksik maaş alacağı vd. işçilik alacaklarını talep etme hakkına sahip olacaktır.
İşin devam ettirilemediği bu bir haftalık süreçte de işveren, İş Kanunu’nun 40. maddesi gereğince her gün, işçinin günlük ücretinin yarısını ödemekle yükümlüdür.
1.3. İşçinin Kendisinin Koronavirüse Yakalanması Hali
Yukarıda bahsettiğimiz 24. maddede işçinin çalışma arkadaşlarının veya işverenin bulaşıcı hastalığa yakalanma durumundan bashedilmiştir. İşçinin bulaşıcı hastalığa yakalanma durumu açısından ise kanunda bir açıklık bulunmamaktadır. İş Kanunu’nun 24. maddenin 1/a fıkrası ise;“İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa” şeklinde olup yine işçinin hastalığa yakalanma halini içermemektedir. Bu sebeple, ilgili hükümleri lafzi olarak yorumladığımızda işçinin koronavirüse yakalanması halinde kendisinin sözleşmeyi haklı nedenle fesih hakkı olmadığı söylenebilir. Lakin, istisnai hallerde, eğer işin niteliğinden ötürü işçi bu hastalığa yakalanmış ve yaşamı için tehlike arz edecek bir konuma düşmüş ise, o halde işçinin haklı sebeple fesih hakkı olduğu kabul edilmelidir. Tabii, bu noktada delillerin toplanması, hastalığın işyerinde çalışılması nedeniyle ve işin niteliğinden ötürü bulaştığının tespit edilmesi gerekmektedir.
2. İşveren Açısından İş Sözleşmesinin Haklı Nedenle Derhal Feshi
İşverenin iş sözleşmesini haklı nedenle derhal fesih hakkı İş Kanunu’nun 25. maddesinde düzenlenmiştir.
2.1. İşverenin Zorlayıcı Sebebe Dayanarak İş Sözleşmesini Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkı
İş Kanunu’nun 25. maddesinin 3. Fıkrası uyarınca; “İşçiyi işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması” halinde işveren, iş sözleşmesini haklı nedenle derhal fesih hakkına sahip olacaktır. Bu itibarla, işçinin koronavirüs salgını sebebiyle 1 haftadan uzun bir süre işe devam edememesi, işyerine gelememesi halinde bu durum işveren açısından zorlayıcı bir sebep teşkil edecek olup işverene iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme imkanı verecektir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, zorlayıcı nedenin işyerinde değil, işçinin çevresinde oluşan engeller sebebiyle işe devam edememesi halidir. Hem işyerinden hem de işçinin çevresinde aynı engeller mevcutsa zaten işyeri faaliyetine devam edemeyecektir ve dolayısıyla fesih hakkı doğmayacaktır. Lakin, işyerinde işe devam edilebilmesine rağmen işçi işe gelemeyecek konumda ise ve bu süre 1 haftayı aşarsa, ancak o halde işveren iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilecektir.
İşin devam ettirilemediği bu bir haftalık süreç açısından işveren, İş Kanunu’nun 40. maddesi gereğince her gün, işçinin günlük ücretinin yarısını ödemekle yükümlüdür.
İşverenin bu gibi hallerde sözleşmeyi feshetmeyip askıya alma hakkı da bulunmaktadır. Sözleşmenin askıya alınma halinde ise, zorlayıcı sebep ortadan kalktıktan sonra işverenin işçiyi yeniden, aynı hüküm ve şartlarla işe başlatması gerekmektedir.
3. İşveren Açısından İş Sözleşmesinin Geçerli Nedenle Feshi
İşverenin iş sözleşmesini geçerli nedenle fesih hakkı İş Kanunu’nun 18. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre işveren, iş sözleşmesini feshederken “işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır”.
Koronavirüs salgını sebebiyle, işyerinde departmanların kapatılması, işin sürdürülemez bir boyuta ulaşması, iş hacminde zorunlu olarak küçülmeye gidilmesi vb. sebeplere dayanarak işveren iş sözleşmesini geçerli nedenlere dayanarak feshedebilecektir. Tabii, bu geçerli nedenlerin somut delillerle ispatlanması ve fesih usulüne uyulması gerekir. İşveren, fesih bildirimini yazılı şekilde işçiye iletmek, koronavirüs sebebiyle ortaya çıkan zorlayıcı sebepleri açık ve kesin bir dille açıklamak zorundadır.
3.1. İş Sözleşmesinin Geçerli Nedenle Feshi Halinde Tazminat ve İşe İade Davaları
İş sözleşmesini geçerli nedene dayanarak fesheden işveren, işçiye kıdem tazminatını ve ihbar süresine uymaması halinde ihbar tazminatını ödemekle yükümlüdür. Bu ödemelerin usulüne göre yapılmaması neticesinde işçi işveren aleyhinde tazminat davası açarak kıdem tazminatı, yıllık ücretli izin alacağı, varsa eksik maaş alacağı vd. işçilik alacaklarını talep etme hakkına sahip olacaktır.
Buna ilaveten, işten çıkarılan işçinin en az 6 aylık kıdemi varsa ve işyerinde 30’dan fazla işçi çalışıyorsa işçi, feshin geçersiz olması gerekçesiyle işveren aleyhinde işe iade davası açma hakkına sahiptir. Yargılama sonucunda mahkeme tarafından feshin geçersiz olduğuna hükmedilirse, işçinin mahkeme kararını takiben 10 gün içerisinde işe başlamak üzere yapacağı başvuruyu takiben işveren, işçiyi 1 ay içerisinde işe iade etmekle yükümlüdür. Eğer işveren işçiyi işe iade etmezse, en çok 4 aylık ücreti tutarında boşta geçen süre ücreti ve en çok 8 aylık ücreti tutarında işe başlatmama tazminatını ödemekle yükümlü olacaktır.
YURDAKUL HUKUK BÜROSU
Av. Berk Arda Yurdakul
Yayınlar
Şirketlerde Organik Bağ ve Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması
7244 Sayılı Kanun ile Getirilen Değişikliklere İlişkin Hukuki Değerlendirmeler
Koronavirüs (Covid-19) Salgını Sebebiyle İş Sözleşmesinin Feshedilmesine İlişkin Değerlendirme
7222 Sayılı Kanun Vasıtasıyla Sermaye Piyasası Kanunu’nda Getirilen Değişiklikler
İhbar Öneli Sonucu Doğabilecek Hukuki Uyuşmazlıklar
Anonim Şirketlerde Pay Devri ve Pay Devrinin Sınırlandırılması
